मुलुकी देवानी ( संहिता ) ऐन २०७४  को दफा ६७ विवाह भएको मानिने ः

       कुनै पुरुष र महिलाले कुनै उत्सव, समारोह, औपचारिक वा अन्य कुनै कार्यबाट एक अर्कालाई पति पत्नीको रूपमा स्वीकार गरेमा विवाह भएको मानिनेछ ।

विवाहा दर्ता ऐन २०५८ दफा ५ बमोजिम विवाहा गर्न चाहाने सोही ऐनको दफा ४ले तोकेको योग्यता पुगेको पुरुष र स्त्रीले तोकिएको ढाचा दरखास्त दिई विवाहा दर्ता गर्ने प्रबधान छ ।

                     नेपाल राजकिय प्रज्ञा प्रतिष्ठानले प्रकाशन गरेको  नेपाली बृहत शब्दकोशमा विवाहा भनेको “स्त्री र पुरुषका वीचमा पति पत्नीको सम्बन्ध कायम गराउने धामक , सामाजिक कृत्य लाई विवाहा भनिन्छ भनिएको छ । त्यस्तै  सम्बन्ध बिच्छेद भन्नाले दम्पती मध्ये पति वा पत्नीका रुपमा रहन नचाहेमा सामुहिक वा कानुनी बिधी अनुसार गरिने सम्बन्धभङ्ग  र पारपाचुके भनि भनिएको छ ।

बल्याक ल डिक्सनेरीले विवाहा भन्नाले स्त्री र पुरुष कानुनी बन्धनमा रही लोग्ने र स्वस्नी हुनु हो ।विवाहा र विवाहाको सम्झौता र विवाहा भइसकेको अबस्था फरक हुन् । विवाहाले ब्यक्तीलाई कानुनी रुपमा जीवन जिउन श्रीमान र श्रीमती रहन्छन् जबसम्म सम्बन्ध बिच्छेद गर्दैनन् ।

हाम्रो काननूी व्यवस्था हेर्दा कानूनले निम्न तीन प्रकारको विवाहलाई मान्यता प्रदान गरेको छ ।

           १) परम्परागत विवाहः–  आफ्नो रीतिस्थिति कुल परम्परा अनुसार घर सल्लाह गरी वा परिवारको इच्छाअनुसार गरीने मागी विवाहलाई बुझिन्छ । यस प्रकारको विवाह नेपालमा धेरै प्रचलित छ ।

          २) दर्ता विवाहः–     दर्ता विवाह भन्नाले कानूनी प्रक्रिया पु¥याई सम्बन्धित जिल्ला अदालतमा गई निवेदन गरी  जिल्ला अदालतले दर्ता गरिदिइ गरिने विवाहलाई जनाउँछ । यस प्रकारको विवाह गर्न चाहने केटाकेटीले २ जना साक्षी राखी जिल्ला अदालतमा निवेदन दिनुपर्दछ र जिल्ला अदालतले निवेदन माथि आवश्यक अनुसन्धान गरी साक्षीहरुको रोहवरमा दर्ता विवाह गरी सोको प्रमाणपत्र प्रदान गर्दछ ।

      ३) गन्धर्व वा प्रेम विवाहः–        कुनै पनि उमेर पुगेको केटा वा केटीले एकापसमा प्रेम भई संरक्षकको मन्जुरी बिना आफूखुशी गरिने विवाहलाई जनाउँदछ ।